اداره امور قرآنی

پیشکسوت قرآنی و نویسنده کتاب حلیه القرآن گفت: اگر تلاوت بر اساس معنی و مفهوم انجام شود لحن نیز طبیعی و زیبا می شود.

گفت و گو با پیشکسوت قرآنی و نویسنده کتاب «حلیه القرآن» در فن تجوید قرآن کریم

استاد لطفا ضمن معرفی خوتان بفرمایید از چه زمانی و چگونه با قرآن آشنا شدید؟

سید محسن موسوى بلده متولد  19 شهریور ماه 1332 شمسى در شهر تهران هستم . اولین طلیعه آشنایم با کتاب انسان ساز قرآن جو مذهبى خانواده ام و اشتیاق قرآنى اقوام مادرى ام بود ، علاقه اقوام مادریم  بخصوص دائی هایم  که همگى از ذاکران اهل بیت (علیه السلام) بودند اشتیاق مرا نسبت به فراگیرى قرآن دو چندان کرد. به همین دلیل پیش از ورود به دبستان بذر عشق به قرآن در نهادم جاى گرفت وبه تدریج باور شد پس از آن بود که با تشویق والدینم و نزدیکانم، زندگى قرآنیم رقم خورد. بعد از  والدینم استادم  وطنى نقش تعیین کننده در پرورش قرآنیم داشت . جناب آقاى وطنى معلم قرآن کلاس چهارم دبستان، بود. او علاوه بر ظاهرى بسیار مرتب و منظم، تدریس بسیار خوب و منظمى داشت. در آن زمان که کلاسهاى قرآن مدارس و حتى هیئت هاى مذهبى، وضع منظمى نداشت او با روش ویژه در آهنگین خواندن و با لحن خواندن آیات ، تمام شاگردان را به پیروى از سبکش موظف مى ساخت. سپس در مراحل بعدی آموزش قرآن از محضر اساتیدى چون استاد محمد تقى مروت بهره گرفتم و علم تجوید را نزد ایشان  فرا گرفتم. از دیگر اساتیدم مرحوم دکتر سید ابراهیم مفیدى جراح و متخصص بیماری هاى زنان بود که از محضر او بهره ها بردم . اگر چه پیش از انقلاب و حتى سالهاى قبل از آن جلسات قرآن و فراگیرى آن  مانند امروز منظم و دقیق نبود مباحث چون آموزش صوت و لحن مانند امروز وجود نداشت، با وجود این در اطراف و اکناف شهر تهران جلساتى به شیوه سنتى و هیئتى برقرار بود که بسیارى از قاریان برجسته کشور در این جلسات به فراگیرى قرآن پرداختند. در سال 1338 هـ.ش تحصیلات ابتدایى خود را در دبستان محمودیه اسلامى که آغاز کردم. و در سال 1344 به پایان رساندم. پس از آن در همان سال در مدرسه امیرکبیر تحصیلات دوره راهنمایى را آغاز کردم. و در سال 1350 دیپلم طبیعى را ازدبیرستان جعفرى اسلامى گرفتم و از آنجا که به تحصیل و فراگیرى علم و دانش علاقه وافرى داشتم در میان تمامى دبیرستان هاى منطقه 17 آموزش و پرورش آن زمان رتبه ممتاز را کسب نمودم. و در تمامی این سال ها  در کنار درس و تحصیل به فراگیرى قرآن نیز مى پرداختم.

 شغل شما چیست و آیا فرزندان و همسر شما نیز از چهره های قرآنی هستند؟

در سال 1350 در رشته فیزیوتراپى در دانشگاه تهران پذیرفته شدم و در سال 1354 به دریافت مدرک کارشناسى این رشته نائل شدم و پس از انجام خدمت نظام وظیفه در سال 1356 در مرکز پزشکى شهداى هفتم تیر شهر رى مشغول به کار شدم و هم اکنون به عنوان مسئول بخش فیزیولوژى مرکز پزشکى شهداى هفتم تیر تهران به فعالیت مشغول هستم.

در سال 1357 با خانم روحانى منش ازدواج کردم که او نیز معلم قرآن و مسئول بخش فرهنگى اداره دارالتحفیظ قرآن کریم است و علاقه و اشتیاق وافرى به علوم قرآنى دارد ثمره این ازدواج سه فرزند دختر است که هر سه از علاقمندان به قرآن کریم هستند.

بفرمایید از چه اساتیدی تقلید کردید؟

در ابتدا به سبک استاد مرحوم عبدالباسط تلاوت مى کردم پس از آن از سال 1348 به تلاوت هاى مرحوم على البنّاء علاقه مند شدم و به سبک او روى آوردم . من با تلاوت استاد مرحوم على البنّاء آشنا شدم و آنچنان شیفته تلاوت هاى این استاد بودم که چه شب ها و روزها که نوار تلاوت على البنّاء را مى شنیدم و یا با برنامه هایى که به صورت زنده از تلاوت هاى این استاد گوش دادم ، سبک تلاوت مرا تفسیر داد. در آن زمان با پیروى از سبک مرحوم على البنّاء سبکى نو براى تلاوت خود برگزیدم . پس از آن تلاوت هاى استاد احمد شبیب و مدتى هم تلاوت هاى استاد برجسته شیخ محمد عبدالعزیز حسان، مرا به سمت خود جذب کرد. با وجود اینکه از تلاوت قاریان برجسته اى چون مرحوم عبدالباسط، مرحوم منشاوى، احمد شبیب و عبدالعزیز حسان بهره ها گرفتنم ولی هرگز به تقلید محض توجه نداشتم و همواره سعى مى کردم  سبک این اساتید برجسته را اقتباس کنم و هرگز به تقلید از حرف از آنها نپردازدم .

توصیه شما به قاریان درباره تقلید و نحوه آن چگونه است؟

به قاریان قرآن سفارش مى کنم که در آغاز کار از استادى مشخص شروع کنند، نوارهاى این استاد را آنقدر بشنوند و تقلید کنند تا زیر ساخت قوى براى نحو بدست آید پس از آن در دومین مرحله از استادى دیگر چند نوار تقلید شود تا به تدریج امر تلفیق در سبکها ی تلاوت بدست آید.

قاریان ایرانی از چه زمانی باید تلفیق را شروع کنند؟.

توصیه می کنم  که در مرحله تلفیق تلاوت هاى اساتید مختلف باید در تلاوت ها چنان ذوب شوند تا همه آن را فرا بگیرند و نیز قاریانى که در ابتداى راه هستند باید حتما تلاوت هاى خود را ضبط کنند و بشنوند و ایرادات آنرا برطرف کنند.

آیا قاریان لازم است در ابتدای راه برتجوید و صوت ولحن تمرکز کنند؟

در این مورد توصیه می کنم قاریان مبتدی  از تمرکز بر تجوید و صوت و لحن در ابتداى کار پرهیز کنند و تنها باید به مفهوم و معناى آیه بپردازند زیرا اگر تلاوت بر اساس مفهوم و معنی انجام شود لحن تلاوت هم طبیعى و جذاب خواهد شد.

به چه کشورهایی سفرکرده اید؟

در سال 1357 قبل از پیروزى انقلاب اسلامى در قالب گروهى اعزامى از دار التحفیظ قرآن کریم به مکه معظمه و مدینه منوره سفر کردم به کشور سودان هم  سفر کردم .  همچنین تلاوت هایی در کشورهاى مالزى، فرانسه ، بنگلادش، امارات متحده عربى، برزیل آراژانتین، سنگاپور، آلمان و ترکیه داشتم .  

یکى از خدمات ارزنده قرآنی شما کتاب دو جلدی «حلیه القرآن » است  در باره این کتاب ارزشمند توضیحاتی بفرمایید؟ 

کتاب دو جلدى حلیه القرآن در خصوص قواعد تجوید به روایت حفص از عاصم است که تا کنون با تیراژ سه میلیون در بسیارى از مراکز قرآنى به وسیله آن به تدریس تجوید قرآن کریم پرداخته شده است و در محتوای کتاب حاضر، ضمن بیان خلاصه ای از تاریخ قرآن کریم، مراتب قرائت، آغاز قرائت، ابتداء به کلمه، طرق وقف بر آخر کلمه، احکام « هاء » آخر کلمه، باب مخارج حروف، باب صفات حروف، احکام حروف شامل ( باب تفخیم و ترقیق ، باب ادغام ، احکام نون ساکنه و تنوین، احکام میم ساکنه ، احکام غنّه و احکام مدّ و قصر)، باب وقف و ابتداء، سجده های واجبه تلاوت ، باب فرش الحروف امورد توجه قرار گرفته است .  

دلیل توجه خاص شما به فن تجوید قرآن چیست؟  

اگر چه خداوند در قرآن می‌فرماید که خودش از قرآن حفاظت می‌کند اما این به معنی آن نیست که ما وظیفه‌ای نسبت به حفظ قرآن نداریم همانگونه که خداوند روزی دادن به ما را به عهده گرفته اما تا تلاش نکنیم خداوند از سقف خانه برای ما رزق نمی‌فرستد.

امروز لغات عربی در کشور‌های مختلف به گونه های متفاوتی تغییر شکل یافته و اگر فن تجوید نبود امروز با توجه به تغییرات زبان عربی در کشور‌های عرب زبان اثری از آن قرآن که بر پیغمبر نازل شد وجود نداشت.